W świecie architektury funkcjonuje pojęcie, które może na pierwszy rzut oka wydawać się nieco abstrakcyjne – dach jako piąta elewacja. To określenie niesie ze sobą głębokie znaczenie i podkreśla fundamentalną rolę, jaką konstrukcja dachowa pełni w całości projektu architektonicznego. Dlaczego jednak mówimy o "piątej" elewacji?
Tradycyjnie myślimy o budynku w kategoriach czterech ścian – czterech elewacji, które widzimy z poziomu ziemi. Jednak wraz z rozwojem urbanistyki i coraz większą liczbą budynków wielokondygnacyjnych, dach stał się równie widoczny i równie ważny estetycznie. Z perspektywy sąsiednich wysokościowców, dronów czy nawet map satelitarnych, dach jest często pierwszym elementem, który przyciąga uwagę.
Współczesna architektura traktuje dach nie tylko jako element funkcjonalny, ale jako integralną część kompozycji architektonicznej. Konstrukcja dachu musi nie tylko harmonizować z całością projektu, ale również podkreślać wybrany styl i nadawać budynkowi unikalny charakter.
Dzisiejsi architekci mają do dyspozycji znacznie szerszy wachlarz możliwości niż kiedykolwiek wcześniej. Współczesna architektura wykracza daleko poza tradycyjne projekty dachów dwuspadowych, oferując konstrukcje dachowe o skomplikowanych kształtach i wielości płaszczyzn, które potrafią zdefiniować cały charakter budynku.
Kształt dachu nie jest przypadkowy – wynika z trzech kluczowych czynników:
Najbardziej fundamentalne rozróżnienie w projektowaniu dachów to podział na dachy płaskie i strome. Ten wybór, podjęty już na wczesnym etapie projektowania, determinuje nie tylko estetykę budynku, ale także wybór materiałów pokrycia dachowego i sposób zagospodarowania przestrzeni pod dachem.
Dachy strome oferują klasyczny wygląd i doskonałe właściwości odprowadzania wody. Można je z powodzeniem kryć dachówką ceramiczną, która zapewnia:
Dachy płaskie z kolei otwierają możliwości tworzenia dodatkowej przestrzeni użytkowej – tarasów, ogrodów na dachu czy nawet miejsc rekreacyjnych.
W przypadku projektów klasycznych dominują dachy o dwóch lub czterech płaszczyznach. Wśród najczęściej realizowanych konstrukcji wyróżniamy:
Dach namiotowy – charakteryzuje się trójkątnymi połaciami zbiegającymi się w jednym wierzchołku, tworząc harmonijną, symetryczną bryłę.
Dach mansardowy – zbudowany z dwóch poziomów połaci dachowych oddzielonych gzymsem, pozwala na optymalne wykorzystanie przestrzeni poddasza.
Dach naczółkowy – stanowi ciekawą odmianę dachu dwuspadowego wzbogaconą dodatkowymi, krótkimi połaciami na ścianach szczytowych.
Standardowe konstrukcje dachowe można urozmaicić poprzez wprowadzenie dodatkowych elementów architektonicznych:
Wprowadzenie tych elementów służy podwójnemu celowi: uatrakcyjnieniu projektu oraz zwiększeniu powierzchni użytkowej poddasza.
Wraz ze wzrostem liczby płaszczyzn dachowych, konstrukcja staje się coraz bardziej skomplikowana technicznie, co bezpośrednio przekłada się na większe koszty realizacji. Każda dodatkowa połać oznacza:
W kontekście złożonych konstrukcji dachowych, dachówka ceramiczna wykazuje znaczące przewagi nad innymi materiałami pokryciowymi, szczególnie nad blachodachówkami:
Współczesne podejście do projektowania dachów wymaga myślenia wielowymiarowego. Architekt musi uwzględnić nie tylko aspekty estetyczne i funkcjonalne, ale także:
Dach jako piąta elewacja przestał być jedynie elementem ochronnym – stał się kluczowym narzędziem ekspresji architektonicznej. W dobie, gdy każdy metr kwadratowy ma znaczenie, a estetyka budynku wpływa na jego wartość, przemyślane projektowanie konstrukcji dachowych staje się inwestycją w przyszłość.
Niezależnie od tego, czy wybierzemy klasyczne rozwiązanie dwuspadowe, czy zdecydujemy się na awangardową kompozycję wielopłaszczyznową, kluczem do sukcesu jest harmonia między formą a funkcją, wsparta odpowiednim doborem materiałów i technologii wykonania.
Na podstawie: https://roben.pl/porady/porady-dach/porady-architekta/dach-jako-piata-elewacja